Το έθιμο έχει τις ρίζες του στην
αρχαιότητα. Γνώρισε τη μεγαλύτερη ακμή
του στα τέλη του 19ου και στις αρχές του
20ου αιώνα και φτάνει αναλλοίωτο μέχρι
τις μέρες μας, έχοντας ενσωματώσει
στοιχεία της τοπικής παράδοσης και των
ηρωικών αγώνων. Κατά το πέρασμα των
αιώνων, το έθιμο αυτό κρατά τους ίδιους
κανόνες και χαρακτηρίζεται από την
πειθαρχημένη και εξαιρετικής αισθητικής
εμφάνιση αυτών που συμμετέχουν.
Υπάρχουν 2 εκδοχές για την προέλευση του εθίμου.
Η πρώτη σχετίζεται με την αρχαιότητα, τις γιορτές προς τιμή του θεού Διόνυσου, που ήταν ο θεός του κρασιού και της αναγέννησης της φύσης. Η δεύτερη εκδοχή τοποθετεί το έθιμο στον καιρό της τουρκοκρατίας, όταν γενναία παλικάρια αντιστάθηκαν στην προσπάθεια των Τούρκων να κάνουν παιδομάζωμα για να φτιάξουν γενιτσάρους.
Πρόκειται για ένα χορευτικό δρώμενο, μια τελετή μύησης στην ιστορία της πόλης και συμμετοχής στα κοινά. Νωρίς το πρωί της Κυριακής, οι ήχοι του νταουλιού και του ζουρνά είναι εκείνοι που δίνουν το ρυθμό για τη συγκρότηση του μπουλουκιού. Προϋπόθεση για το μάζεμα αυτό, αλλά και τη συμμετοχή σ’ αυτό, είναι η αυστηρή αποδοχή και τήρηση συγκεκριμένων κανόνων τέλεσης του εθίμου. Οι κανόνες αυτοί αφορούν την ένδυση, την αμφίεση και τη συμπεριφορά των συμμετεχόντων, οι οποίοι είναι μόνο νέοι άντρες. Ακόμα και τη γυναικεία μορφή, την νύφη-Μπούλα, την υποδύεται άντρας. Επίσης, τα μουσικά όργανα, το δρομολόγιο και οι χοροί είναι προκαθορισμένα.
Ποια είναι όμως η προέλευση της ονομασίας «Μπούλα»; Ο Θεόδωρος Ζιώτας, στο βιβλίο του «Μπούλες της Νάουσας», μας παραθέτει τις εξής ερμηνείες:
1. Η λατινική λέξη «Bulla» (Μπούλα) εκτός των άλλων σημαίνει και α) ομφαλωτό κόσμημα ζωνών και θυρών, β) περιδέραιο, το οποίο φορούσαν οι Ρωμαίοι στα αγοράκια τους σαν στολίδι. Επειδή η φορεσιά της ναουσαίϊκης Μπούλας είναι γεμάτη από ποικιλόμορφα κοσμήματα, μπορούμε να υποθέσουμε ότι «Μπούλα» σημαίνει αυτός που φέρει στη στολή του διάφορα κοσμήματα (ασημικά, χρυσαφικά κλπ.).
2. Στην Ήπειρο, ειδικότερα στη Θεσπρωτία, χρησιμοποιείται το ρήμα «Μπουλώνω» το οποίο σημαίνει «καλύπτω», «σκεπάζω». Μπούλωμα, λοιπόν, είναι το «σκέπασμα», το «κάλυμμα» και βεβαίως, το «προσωπείο» ή οτιδήποτε άλλο καλύπτει μέρος ή ολόκληρο το πρόσωπο. Η λέξη «Μπούλα» σχετίζεται, λοιπόν, άμεσα εννοιολογικά με τα ποικιλόμορφα κοσμήματα και με το «προσωπείο» ή οτιδήποτε άλλο καλύπτει το πρόσωπο, στοιχεία που χαρακτηρίζουν έντονα τις Μπούλες της Νάουσας.
Σε αντίθεση με την "αταξία" που επικρατεί τις μέρες της αποκριάς, το έθιμο της Νάουσας χαρακτηρίζει η πειθαρχημένη, τυποποιημένη και εξαιρετικής αισθητικής εμφάνισης των συμμετεχόντων. Το ντύσιμο, το μάζεμα, το προσκύνημα, το δρομολόγιο, το μουσικό ρεπερτόριο, οι χοροί, τα όργανα και οι συμμετέχοντες κρατούν εδώ και αιώνες τους ίδιους κανόνες.
Το έθιμο ξεκινάει την πρώτη Κυριακή της Αποκριάς, συνεχίζεται την Δευτέρα - τα μπουλούκια επισκέπτονται τα σπίτια των μελών τους και γλεντούν, επαναλαμβάνεται την Κυριακή της Αποκριάς (Τυρινής) - στην πλατεία των Αλωνίων γίνεται γλέντι με παραδοσιακούς μεζέδες και το φημισμένο Ναουσαίικο κρασί, συνεχίζεται την Καθαρή Δευτέρα και την Κυριακή της Ορθοδοξίας όπου όλα τα μπουλούκια συναντώνται στην περιοχή Σπηλαίου για να γλεντήσουν με παραδοσιακές πίτες, γλυκά του ταψιού και άφθονο κρασί.
Υπάρχουν 2 εκδοχές για την προέλευση του εθίμου.
Η πρώτη σχετίζεται με την αρχαιότητα, τις γιορτές προς τιμή του θεού Διόνυσου, που ήταν ο θεός του κρασιού και της αναγέννησης της φύσης. Η δεύτερη εκδοχή τοποθετεί το έθιμο στον καιρό της τουρκοκρατίας, όταν γενναία παλικάρια αντιστάθηκαν στην προσπάθεια των Τούρκων να κάνουν παιδομάζωμα για να φτιάξουν γενιτσάρους.
Πρόκειται για ένα χορευτικό δρώμενο, μια τελετή μύησης στην ιστορία της πόλης και συμμετοχής στα κοινά. Νωρίς το πρωί της Κυριακής, οι ήχοι του νταουλιού και του ζουρνά είναι εκείνοι που δίνουν το ρυθμό για τη συγκρότηση του μπουλουκιού. Προϋπόθεση για το μάζεμα αυτό, αλλά και τη συμμετοχή σ’ αυτό, είναι η αυστηρή αποδοχή και τήρηση συγκεκριμένων κανόνων τέλεσης του εθίμου. Οι κανόνες αυτοί αφορούν την ένδυση, την αμφίεση και τη συμπεριφορά των συμμετεχόντων, οι οποίοι είναι μόνο νέοι άντρες. Ακόμα και τη γυναικεία μορφή, την νύφη-Μπούλα, την υποδύεται άντρας. Επίσης, τα μουσικά όργανα, το δρομολόγιο και οι χοροί είναι προκαθορισμένα.
Ποια είναι όμως η προέλευση της ονομασίας «Μπούλα»; Ο Θεόδωρος Ζιώτας, στο βιβλίο του «Μπούλες της Νάουσας», μας παραθέτει τις εξής ερμηνείες:
1. Η λατινική λέξη «Bulla» (Μπούλα) εκτός των άλλων σημαίνει και α) ομφαλωτό κόσμημα ζωνών και θυρών, β) περιδέραιο, το οποίο φορούσαν οι Ρωμαίοι στα αγοράκια τους σαν στολίδι. Επειδή η φορεσιά της ναουσαίϊκης Μπούλας είναι γεμάτη από ποικιλόμορφα κοσμήματα, μπορούμε να υποθέσουμε ότι «Μπούλα» σημαίνει αυτός που φέρει στη στολή του διάφορα κοσμήματα (ασημικά, χρυσαφικά κλπ.).
2. Στην Ήπειρο, ειδικότερα στη Θεσπρωτία, χρησιμοποιείται το ρήμα «Μπουλώνω» το οποίο σημαίνει «καλύπτω», «σκεπάζω». Μπούλωμα, λοιπόν, είναι το «σκέπασμα», το «κάλυμμα» και βεβαίως, το «προσωπείο» ή οτιδήποτε άλλο καλύπτει μέρος ή ολόκληρο το πρόσωπο. Η λέξη «Μπούλα» σχετίζεται, λοιπόν, άμεσα εννοιολογικά με τα ποικιλόμορφα κοσμήματα και με το «προσωπείο» ή οτιδήποτε άλλο καλύπτει το πρόσωπο, στοιχεία που χαρακτηρίζουν έντονα τις Μπούλες της Νάουσας.
Σε αντίθεση με την "αταξία" που επικρατεί τις μέρες της αποκριάς, το έθιμο της Νάουσας χαρακτηρίζει η πειθαρχημένη, τυποποιημένη και εξαιρετικής αισθητικής εμφάνισης των συμμετεχόντων. Το ντύσιμο, το μάζεμα, το προσκύνημα, το δρομολόγιο, το μουσικό ρεπερτόριο, οι χοροί, τα όργανα και οι συμμετέχοντες κρατούν εδώ και αιώνες τους ίδιους κανόνες.
Το έθιμο ξεκινάει την πρώτη Κυριακή της Αποκριάς, συνεχίζεται την Δευτέρα - τα μπουλούκια επισκέπτονται τα σπίτια των μελών τους και γλεντούν, επαναλαμβάνεται την Κυριακή της Αποκριάς (Τυρινής) - στην πλατεία των Αλωνίων γίνεται γλέντι με παραδοσιακούς μεζέδες και το φημισμένο Ναουσαίικο κρασί, συνεχίζεται την Καθαρή Δευτέρα και την Κυριακή της Ορθοδοξίας όπου όλα τα μπουλούκια συναντώνται στην περιοχή Σπηλαίου για να γλεντήσουν με παραδοσιακές πίτες, γλυκά του ταψιού και άφθονο κρασί.
(Πηγή: arive.gr και naoussa.gr)
