Η Ηρακλειά είναι το δυτικότερο νησί του συμπλέγματος των Μικρών Ανατολικών Κυκλάδων με επιφάνεια 18,078 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Βρίσκεται στα νότια της Νάξου και απέχει 18 ναυτικά μίλια από τη Χώρα της Νάξου (περίπου 1 ώρα και 15 λεπτά διαδρομής με το πλοίο της γραμμής) και 2,5 ναυτικά μίλια από τα νότια ακρωτήρια Γαϊτάνι και Κατωμέρι της Νάξου. Η Ηρακλειά έχει 151 κατοίκους και αποτελείται από δύο οικισμούς: τη Παναγία ήΧώρα και τον Άγιο Γεώργιο όπου βρίσκεται το λιμάνι του νησιού.
Η Ηρακλειά προσφέρεται για ηρεμία και χαλάρωση. Δεν έχει έντονη νυκτερινή ζωή, αλλά οι επισκέπτες μπορούν να απολαύσουν ήσυχους περιπάτους ή καταδύσεις για να θαυμάσουν τον πλούσιο βυθό.
Το λιμάνι διαθέτει πόσιμο νερό για την εξυπηρέτηση των επιβατών των σκαφών που το προσεγγίζουν. Το νησί διαθέτει επίσης ελικοδρόμιο. Στην Ηρακλειά δεν υπάρχει σταθμός βενζίνης ούτε τραπεζική εξυπηρέτηση.
Οι περισσότεροι κάτοικοι του νησιού ασχολούνται με την κτηνοτροφία και τη γεωργία και το νησί φημίζεται για τα νόστιμα παραδοσιακά του τυριά, τα κρέατα (κατσίκι, αρνί και χοιρινό), τη φάβα και το θυμαρίσιο μέλι εξαιρετικής ποιότητας. Τους θερινούς μήνες αρκετοί κάτοικοι της Ηρακλειάς ασχολούνται με τον τουρισμό.
Η Ηρακλειά ή Αρακλειά και κατά το Μεσαίωνα Ηρακλείτσα, διατηρεί το όνομά της από αρχαιοτάτων χρόνων. Τα αξιόλογα αρχαιολογικά ευρήματα τα οποία βρίσκονται τώρα σε μουσεία μαρτυρούν ότι η Ηρακλειά είχε σημαντική ανάπτυξη από το 3.200-1000 π.Χ. όταν ήκμασε οΚυκλαδικός Πολιτισμός.
Υπήρχαν όμως περίοδοι κατά τις οποίες το νησί ήταν ερημωμένο εξ’ αιτίας των επιδρομών των πειρατών. Προς το τέλος του 18ου αιώνα και μέχρι το 1826, το μεγαλύτερο τμήμα του νησιού είχε γίνει άγονο με ελάχιστα χωράφια καλλιεργήσιμα («μετόχια») για τις ανάγκες των μοναχών του μοναστηριού της Χοζοβιώτισσας της Αμοργού ή και εκτάσεις για τη βοσκή των ποιμνίων τους.
Είναι γνωστό ότι η Ηρακλειά ανήκε στην ιδιοκτησία του μοναστηριού. Το έτος 1826 άρχισε η παράνομη εποίκηση μερικών κατοίκων τηςΑιγιάλης Αμοργού οι οποίοι άρχισαν να εκχερσώνουν το νησί. Το 1831 όμως το Μοναστήρι επιτρέπει και σε άλλους Αιγιαλίτες να έλθουν στην Ηρακλειά και υπογράφει μαζί τους συμβόλαιο δεκαετούς διάρκειας με δικαίωμα κατοχής και εκμετάλλευσης της γης και κατανομής των προϊόντων κατά 50%.
Το σπήλαιο του Αη-Γιάννη με σημαντική παρουσία σταλακτιτών, σταλαγμιτών. Είναι το μεγαλύτερο σπήλαιο των Κυκλάδων και ένα από τα πιο ενδιαφέροντα της Ελλάδος. Ο μύθος λέει ότι από τις πέτρες που πέταγε στον Οδυσσέα ο Πολύφημος από το Σπήλαιο του Αη Γιάννη δημιουργήθηκαν οι δύο βραχονησίδες της Ηρακλειάς γνωστές ως Αβελονήσια.
Ο όρμος Μέριχας περιβάλλεται από κατακόρυφους βράχους με ύψος πάνω από 100 μέτρα, όπου φωλιάζουν αγριοπερίστερα και γύπες. Η τοποθεσία είναι ιδανικό μέρος για τους παρατηρητές της συμπεριφοράς των πτηνών.
Το Κάστρο του Λιβαδιού, αμυντικό οχυρό της Ελληνιστικής περιόδου.
Η κορυφή του λόφου Πάπας με θαυμάσια θέα προς τη γύρω θαλάσσια περιοχή (Ίος, Πάρος, Αντίπαρος, Νάξος, Δονούσα, Ικαρία, Μάκαρες, Κουφονήσια, Σχοινούσα, Κέρος, Αντικέρι, Φιδού, Αγριλού, Αμοργός, Άνυδρος, Ανάφη, Σαντορίνη, Βενέτικο, Αβελονήσια) καθώς τα δαντελένια ακρογιάλια της Ηρακλειάς.
Ο Οικισμός Αγ. Αθανάσιος. Παλαιός εγκαταλειμμένος οικισμός με ενδιαφέρουσα ρυμοτομία και σπίτια με παραδοσιακή Κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική.
Ο Όρμος Αλιμιά. Εδώ σε βάθος περίπου 7 μέτρων, βρίσκεται βυθισμένο ένα γερμανικό υδροπλάνο το οποίο είχε καταρριφθεί κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Είναι ορατό από την επιφάνεια της θάλασσας αλλά πολλοί επισκέπτες κάνουν καταδύσεις για να το δουν και να το φωτογραφήσουν από κοντά.
Η ακτογραμμή της Ηράκλειας περιλαμβάνει:
- Ήπιες αμμώδεις παραλίες: Αγ. Γεώργιος, Λιβάδι, Βορινή, Σπηλιά, Αλιμιά
- Ακτές με βότσαλα: Καρβουνόλακκος
- Βραχώδεις ακτές: Ξυλομπάτης
- Απότομες και απόκρημνες ακτές: Μέριχας, Βάλα
Όλες οι παραλίες μας είναι καθαρές με κρυστάλλινα νερά. Τα καλοκαίρια γίνονται τακτικές εκδρομές με ταχύπλοο που περιλαμβάνουν το γύρο της Ηρακλειάς και τις παραλίες οι οποίες δεν είναι προσιτές σε οχήματα και πεζούς.
(Πηγή: www.e-kyklades.gr)
