Η Γυάρος (ή αλλιώς τα Γιούρα) έχει έκταση 17 τετραγωνικά χιλιόμετρα και βρίσκεται στις Βόρειες Κυκλάδες, βόρειο-δυτικά της Σύρου από την οποία απέχει 9 ναυτικά μίλια. Αν και στο μυαλό όλων είναι το έρημο νησί της εξορίας, στην αρχαιότητα ήταν κατοικημένη και λειτουργούσε σαν πόλη-κράτος κόβοντας ακόμα και δικά της νομίσματα.
Σύμφωνα με τον Όμηρο ήταν ο τόπος που ο Ποσειδώνας βούλιαξε τον Αίαντα με την τρίαινά του τιμωρώντας τον έτσι για την ασέβεια που έδειξε στους θεούς. Η ιστορία του νησιού είναι «σκοτεινή» και η σύνδεση με την εξορία ξεκινάει από τους Ρωμαϊκούς και Βυζαντινούς χρόνους.
Στη διάρκεια και αμέσως μετά τον Εμφύλιο η Γυάρος μετατράπηκε σε φυλακή και τα μοναδικά κτίρια που θα δει σήμερα κάποιος πάνω στο νησί, χτίστηκαν από τους ίδιους τους κρατούμενους οι οποίοι ξεπέρασαν τους 7.000. Κατά την περίοδο της δικτατορίας χρησιμοποιείται ξανά ως τόπος εκτόπισης πολιτικών κρατουμένων. Με τη μεταπολίτευση και μέχρι το 2002 λειτούργησε σαν πεδίο βολής για το ναυτικό και από τότε παραμένει ακατοίκητη με μόνους επισκέπτες ψαράδες και κυνηγούς.
Χαρακτηρίστηκε ιστορικός τόπος το 2001 από το Υπουργείο Πολιτισμού. Όσο μοναδική είναι η ιστορία της, άλλο τόσο σπάνιο είναι το φυσικό της περιβάλλον. Το 2011 εντάχθηκε στο Δίκτυο Natura 2000 η βλάστησή της αποτελείται από φρύγανα και χαμηλή ή ψηλή βλάστηση του είδους Juniperus spp, ενώ είναι σημαντικό ενδιαίτημα για μεταναστευτικά πουλιά, φιλοξενώντας 170 ζευγάρια γερακιού Ελεονόρας (Falco eleonorae) και αετούς Hierraetus fasciatos.
Μαζί με τη μια πηγή γλυκού νερού που υπάρχει στο νησί θα βρει κανείς και το είδος φιδιού Hierophis viridiflavus. Η Γυάρος είναι γεμάτη με απόκρηµνες βραχώδεις ακτές και αμμώδεις παραλίες που φιλοξενούν αμμοφυλικές κοινότητες και οι δεκάδες θαλάσσιες σπηλιές της χρησιμοποιούνται από τη Μεσογειακή φώκια για αναπαραγωγή.
Το νησί που στιγματίστηκε σαν τόπος εξορίας, έχει γίνει σήμερα τόπος ζωής για κάποια από τα σπανιότερα θαλάσσια θηλαστικά της Μεσογείου. Η προστασία της θαλάσσιας βιοποικιλότητας της ευρύτερης περιοχής της Γυάρου αποτελεί τον βασικό μας στόχο!
Στην ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας, η Γυάρος συνδέθηκε με εποχές πολιτικής καταπίεσης. Το 1947 κατασκευάστηκε και η φυλακή της Γυάρου, η οποία με υπουργική απόφαση του 2001 χαρακτηρίστηκε διατηρητέο μνημείο. Το 1947 ξεκίνησαν οι πρώτες οικοδομικές εργασίες στο νησί που περιλάμβαναν εκβραχισμούς και διαμορφώσεις του εδάφους, διάνοιξη δρόμων, κτίσιμο ειδικών κτιρίων φυλακών, αποθηκών, κατοικιών φυλάκων, πυροβολείων, κ.α. Σε πέντε όρμους του νησιού δημιουργήθηκαν στρατόπεδα συγκέντρωσης. Στον πρώτο όρμο το 1950 βρισκόταν 5.500 κρατούμενοι, στον δεύτερο 1.500, στον τρίτο 990, στον τέταρτο 2.000 και στον πέμπτο 300 κρατούμενοι. Εκτός από τους πολιτικούς κρατούμενους, πολιτικοί και θρησκευτικοί κρατούμενοι εξέτισαν ποινές εξορίας στη φυλακή της Γυάρου ως αντιρρησίες συνείδησης. Η χρήση του ως τόπου εξορίας και φυλάκισης έγινε κυρίως στα διαστήματα 1947-1952, 1955-1961 και 1967-1974.
Την περίοδο 1947-1952 πέρασαν από τη Γυάρο, έναν από τους χειρότερους τόπους εξορίας, συνολικά 14.500 πολίτες καταδικασμένοι από Έκτακτα Στρατοδικεία. Οι κρατούμενοι αυτοί άρχισαν να κτίζουν με καταναγκαστική εργασία τα κτήρια των φυλακών. Η Γυάρος παρέμεινε τόπος περιορισμού των πολιτικών κρατουμένων μέχρι το 1961. Στη συνέχεια τα κτίρια παραδόθηκαν στο Γενικό Επιτελείο Ναυτικού για να τα χρησιμοποιήσει σαν αποθήκες. Τότε η περιοχή γύρω από το νησί χαρακτηρίστηκε απαγορευμένη.
(Πηγή: www.alfavita.gr, cycladeslife.gr)
 έχει έκταση 17 τετραγωνικά χιλιόμετρα και βρίσκεται στις Βόρειες Κυκλάδες, βόρειο-δυτικά της Σύρου από τη...){kind=link}