Ορισμός: Ο επαγγελματίας ψαράς εργάζεται σε βάρκα ή ειδικά εξοπλισμένο σκάφος και με διάφορα σύνεργα αλιεύει ψάρια, μαλάκια ή οστρα-κοειδή, με σκοπό την πώληση τους.
Περιγραφή: Με το ψάρεμα ασχολούνται επαγγελματίες, αλλά και πολλοί ερασιτέχνες, ιδιαίτερα σε νησιωτικές και παραθαλάσσιες περιοχές. Στην Ελλάδα οι περισσότεροι επαγγελματίες ψαρεύουν στη θάλασσα και μικρός αριθμός τους σε λίμνες ή σε ποτάμια. Για ορισμένα είδη ψαρέματος συγκροτούνται οργανωμένες και πολύ κερδοφόρες επιχειρήσεις, όπως για το ψάρεμα τόνου ή αστακού.
Όταν ο ψαράς χρησιμοποιεί δίχτυα, τα τακτοποιεί ώστε να μη μπερδευτούν, όταν τα ρίχνει. Πριν ξημερώσει, τα μαζεύει, με τα χέρια του, είτε συνηθέστερα με τη χρήση μηχανημάτων και κάνει διαλογή των ψαριών ανάλογα με το είδος τους. Επιστρέφει στη στεριά, συνήθως τα ξημερώματα, και πουλάει το εμπόρευμα του.
Όταν το ψάρεμα γίνεται με αλιευτικά σκάφη, στην ανοικτή θάλασσα, τότε πρέπει να γίνουν κατάλληλες προετοιμασίες για πολυήμερο ταξίδι. Αρχικά φροντίζουν για τον εφοδιασμό του πλοίου με προμήθειες σε τρόφιμα και καύσιμα και την επιθεώρηση της καλής κατάστασης των διχτύων. Στη συνέχεια, εντοπίζεται με ειδικά μηχανήματα μια καλή τοποθεσία για ψάρεμα. Απλώνονται τα δίχτυα και την κατάλληλη στιγμή ο επικεφαλής, δίνει εντολή για το μάζεμα τους. Η ψαριά στη συνέχεια διαχωρίζεται κατά είδη και γίνεται κατάψυξη επάνω στο πλοίο, σε ειδικά ψυγεία. Αρκετές φορές πρέπει, πριν τη κατάψυξη, να γίνει ειδική επεξεργασία, όπως η αφαίρεση των εντοσθίων ή το κόψιμο του κεφαλιού και η εργασία αυτή πρέπει να γίνει γρήγορα από το πλήρωμα γιατί τα ψάρια είναι πολύ ευπαθή.
Το ψάρεμα με πετονιές, καμάκια, ψαροντούφεκα, παραγάδια, πυροφάνι είναι συνήθως πιο συναρπαστικό, ενώ με κλούβες και απόχες σε διβάρια, είναι πιο εύκολο και αποδοτικό.
Στο ψάρεμα χρησιμοποιούνται διάφορα αλιευτικά σύνεργα, όπως δίχτυα για βάρκες ή μηχανότρατες, παραγάδια, καμάκια, απόχες, ψαροντούφεκα, καλάθια, πετονιές με αγκίστρια, λάμπες ασετυλίνης και άλλα.
Όταν ο ψαράς χρησιμοποιεί δίχτυα, τα τακτοποιεί ώστε να μη μπερδευτούν, όταν τα ρίχνει. Πριν ξημερώσει, τα μαζεύει, με τα χέρια του, είτε συνηθέστερα με τη χρήση μηχανημάτων και κάνει διαλογή των ψαριών ανάλογα με το είδος τους. Επιστρέφει στη στεριά, συνήθως τα ξημερώματα, και πουλάει το εμπόρευμα του.
Όταν το ψάρεμα γίνεται με αλιευτικά σκάφη, στην ανοικτή θάλασσα, τότε πρέπει να γίνουν κατάλληλες προετοιμασίες για πολυήμερο ταξίδι. Αρχικά φροντίζουν για τον εφοδιασμό του πλοίου με προμήθειες σε τρόφιμα και καύσιμα και την επιθεώρηση της καλής κατάστασης των διχτύων. Στη συνέχεια, εντοπίζεται με ειδικά μηχανήματα μια καλή τοποθεσία για ψάρεμα. Απλώνονται τα δίχτυα και την κατάλληλη στιγμή ο επικεφαλής, δίνει εντολή για το μάζεμα τους. Η ψαριά στη συνέχεια διαχωρίζεται κατά είδη και γίνεται κατάψυξη επάνω στο πλοίο, σε ειδικά ψυγεία. Αρκετές φορές πρέπει, πριν τη κατάψυξη, να γίνει ειδική επεξεργασία, όπως η αφαίρεση των εντοσθίων ή το κόψιμο του κεφαλιού και η εργασία αυτή πρέπει να γίνει γρήγορα από το πλήρωμα γιατί τα ψάρια είναι πολύ ευπαθή.
Το ψάρεμα με πετονιές, καμάκια, ψαροντούφεκα, παραγάδια, πυροφάνι είναι συνήθως πιο συναρπαστικό, ενώ με κλούβες και απόχες σε διβάρια, είναι πιο εύκολο και αποδοτικό.
Στο ψάρεμα χρησιμοποιούνται διάφορα αλιευτικά σύνεργα, όπως δίχτυα για βάρκες ή μηχανότρατες, παραγάδια, καμάκια, απόχες, ψαροντούφεκα, καλάθια, πετονιές με αγκίστρια, λάμπες ασετυλίνης και άλλα.
Εκπαίδευση: Παλαιότερα το επάγγελμα του ψαρά, δεν απαιτούσε ιδιαίτερες γνώσεις και συνήθως οι ψαράδες μάθαιναν από τους γονείς ή συγγενείς τα μυστικά του. Σήμερα, παρόλο που η εμπειρία δεν υποκαθίσταται, οι μεγάλες ψαρόβαρκες έχουν όλα τα μοντέρνα συστήματα πλοήγησης όπως, αυτόματα συστήματα εντοπισμού θέσης, ασυρμάτους και άλλα. Πολλές φορές χρειάζεται να έχει κάποιος αποφοιτήσει από τις Ακαδημίες Εμπορικού Ναυτικού όπου η φοίτηση είναι τριετής, με ενδιάμεσες χρονικές περιόδους πρακτικής άσκησης. Τυπικά πάντως, δεν απαιτείται κάποιο πτυχίο πέρα από την εννιάχρονη υποχρεωτική εκπαίδευση.
Σπουδαιότητα: Το επάγγελμα του ψαρά είναι παραδοσιακό και πολλοί το ακολουθούν, συνεχίζοντας τη δουλειά των γονιών τους. Είναι σημαντικό, όταν κάποιος θέλει να γίνει ψαράς, να του αρέσει η θάλασσα και η φύση. Η πατροπαράδοτη εμπειρία είναι χρήσιμη, ώστε να γνωρίζει κάποιος τον κατάλληλο τρόπο, το χρόνο και το χώρο αλιείας κάθε είδους ψαριού. Οι γνώσεις πλοήγησης, η χειρωνακτική επιδεξιότητα και η ικανότητα χρήσης μηχανών, είναι επίσης απαραίτητες. Ακόμη, η ικανότητα αντίληψης χώρου για την επιλογή της κατάλληλης περιοχής, θεωρείται σημαντικό προσόν για την άσκηση του επαγγέλματος.
Περιβάλλον ενασχόλησης: Ο ψαράς απασχολείται ως μέλος πληρώματος σε αλιευτικό σκάφος, ενώ, αν το αλιευτικό είναι ιδιόκτητο, αυτοαπασχολείται και αρκετές φορές εμπορεύεται ο ίδιος τα αλιεύματα.
Επαγγελματικές συνθήκες: Ο ψαράς έχει, γενικά, να αντιμετωπίσει το υγρό στοιχείο με πολλούς κινδύνους, ιδιαίτερα σε κακές ή άστατες καιρικές συνθήκες. Ανάλογα με το είδος του ψαρέματος, οι συνθήκες μπορεί να μεταβληθούν αρκετά. Για παράδειγμα, το ψάρεμα γαρίδας ή τόνου ή ακόμα και η αλιεία σφουγγαριών, γίνεται στην ανοικτή θάλασσα και το πλήρωμα μπορεί να λείπει για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα από το σπίτι του. Στις περισσότερες περιπτώσεις το ψάρεμα γίνεται κατά τις νυχτερινές ώρες, με επιστροφή τα ξημερώματα. Το κρύο, η υγρασία, ο ήλιος ταλαιπωρούν συχνά τους ψαράδες.
Ανεξάρτητα από τον τρόπο ψαρέματος, πολλές φορές απαιτείται σωματική δύναμη για την ανέλκυση των διχτύων, το καμάκιασμα των ψαριών ή τη διαλογή τους. Ακόμη, τις περισσότερες φορές ο ψαράς πρέπει να ανέχεται τη δυσοσμία που προέρχεται από τα ψάρια και γίνεται εντονότερη όταν η επεξεργασία τους γίνεται επάνω στο πλοίο.
Σπουδαιότητα: Το επάγγελμα του ψαρά είναι παραδοσιακό και πολλοί το ακολουθούν, συνεχίζοντας τη δουλειά των γονιών τους. Είναι σημαντικό, όταν κάποιος θέλει να γίνει ψαράς, να του αρέσει η θάλασσα και η φύση. Η πατροπαράδοτη εμπειρία είναι χρήσιμη, ώστε να γνωρίζει κάποιος τον κατάλληλο τρόπο, το χρόνο και το χώρο αλιείας κάθε είδους ψαριού. Οι γνώσεις πλοήγησης, η χειρωνακτική επιδεξιότητα και η ικανότητα χρήσης μηχανών, είναι επίσης απαραίτητες. Ακόμη, η ικανότητα αντίληψης χώρου για την επιλογή της κατάλληλης περιοχής, θεωρείται σημαντικό προσόν για την άσκηση του επαγγέλματος.
Περιβάλλον ενασχόλησης: Ο ψαράς απασχολείται ως μέλος πληρώματος σε αλιευτικό σκάφος, ενώ, αν το αλιευτικό είναι ιδιόκτητο, αυτοαπασχολείται και αρκετές φορές εμπορεύεται ο ίδιος τα αλιεύματα.
Επαγγελματικές συνθήκες: Ο ψαράς έχει, γενικά, να αντιμετωπίσει το υγρό στοιχείο με πολλούς κινδύνους, ιδιαίτερα σε κακές ή άστατες καιρικές συνθήκες. Ανάλογα με το είδος του ψαρέματος, οι συνθήκες μπορεί να μεταβληθούν αρκετά. Για παράδειγμα, το ψάρεμα γαρίδας ή τόνου ή ακόμα και η αλιεία σφουγγαριών, γίνεται στην ανοικτή θάλασσα και το πλήρωμα μπορεί να λείπει για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα από το σπίτι του. Στις περισσότερες περιπτώσεις το ψάρεμα γίνεται κατά τις νυχτερινές ώρες, με επιστροφή τα ξημερώματα. Το κρύο, η υγρασία, ο ήλιος ταλαιπωρούν συχνά τους ψαράδες.
Ανεξάρτητα από τον τρόπο ψαρέματος, πολλές φορές απαιτείται σωματική δύναμη για την ανέλκυση των διχτύων, το καμάκιασμα των ψαριών ή τη διαλογή τους. Ακόμη, τις περισσότερες φορές ο ψαράς πρέπει να ανέχεται τη δυσοσμία που προέρχεται από τα ψάρια και γίνεται εντονότερη όταν η επεξεργασία τους γίνεται επάνω στο πλοίο.
(Πηγή:www.epil.gr)
(Φωτό: Μύκονος, 1937)
